Blog

Η πολυκατοικία υπήρξε η απάντηση των μεγάλων ελληνικών πόλεων στη ραγδαία αστικοποίηση και την ανάγκη στέγασης μετά τον Μεσοπόλεμο και τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Το μοντέλο της αντιπαροχής που καθιέρωσε ο Ελευθέριος Βενιζέλος και αργότερα ενίσχυσε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής, μετέτρεψε την ατομική ιδιοκτησία γης σε συμμετοχικό εργαλείο ανοικοδόμησης. Ο ιδιοκτήτης οικοπέδου προσέφερε τη γη, ο εργολάβος αναλάμβανε την κατασκευή και τα διαμερίσματα μοιράζονταν μεταξύ τους. Έτσι, χωρίς μεγάλες επενδύσεις κεφαλαίου η πόλη χτιζόταν από τους ίδιους τους κατοίκους της.

Kordas architects, Phlya, Χαλάνδρι

Αυτό το σύστημα, όπως επισημαίνει η Μυρτώ Κιούρτη -Aρχιτέκτων μηχανικός και διδάκτωρ του Ε.Μ.Π., με διδακτικό έργο στο Τμήμα Αρχιτεκτόνων του Πανεπιστημίου Πατρών και στη Σχολή Αρχιτεκτόνων του Ε.Μ.Π.- δεν αποτέλεσε απλώς μια οικονομική και πολεοδομική λύση, αλλά και ένα πρωτοποριακό μοντέλο συμμετοχικού σχεδιασμού. Οι κάτοικοι είχαν λόγο στη διαμόρφωση των σπιτιών τους, κάτι ανήκουστο για την εποχή σε διεθνές επίπεδο. Σε αντίθεση με τις αποτυχημένες ουτοπίες των μεγάλων μοντέρνων συγκροτημάτων στη Δύση-όπως το Robin Hood Gardens στο Λονδίνο- η ελληνική πολυκατοικία συνδέθηκε με τον άνθρωπο, τη γειτονιά και την καθημερινότητα. Η αρχιτεκτονική της Αθήνας δεν επιβλήθηκε από πάνω προς τα κάτω· γεννήθηκε από τη βάση, από τη συνδιαμόρφωση κοινωνίας και αρχιτεκτόνων.

Η πολυκατοικία έγινε έτσι το DNA της Αθηναϊκής κατοίκησης. Η λειτουργικότητα, η απλότητα και η προσαρμοστικότητα του τύπου την κατέστησαν το πλέον διαδεδομένο κτίριο της πόλης. Οι εξώστες, χαρακτηριστικό γνώρισμα της μορφολογίας της, δεν ήταν μόνο στοιχεία αισθητικής αλλά και χώροι κοινωνικής ζωής -ενδιάμεσοι τόποι μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού, μεταξύ δρόμου και διαμερίσματος. Η «Μπλε Πολυκατοικία» του Κυριακούλη Παναγιωτάκου στα Εξάρχεια (1932–33) αποτελεί εμβληματικό παράδειγμα: ένα σύνολο που συνδύασε κοινωνική μίξη, δημόσιες χρήσεις στο ισόγειο, κοινόχρηστους χώρους και μια πρωτοποριακή αρχιτεκτονική γλώσσα. Ο Schmitz-Hubsch τη χαρακτηρίζει ως μια «αστική Unité d’Habitation» -μια πρόταση για μια ολιστική μορφή συλλογικής κατοίκησης.

Potiropoulos+Partners, The Wave, Γλυφάδα
Bρίσκεται δίπλα στο ανατολικό όριο του Γκολφ της Γλυφάδας. Η αρχιτεκτονική ιδέα βασίστηκε στη δημιουργία ενός χώρου όπου κτίριο, φύση και άνθρωπος συνυπάρχουν δυναμικά. Η σύνθεση οργανώνει δύο ενωμένους όγκους, παράλληλους με το οικόπεδο, που συνδέονται με το φυσικό περιβάλλον. Εμπνευσμένο από τη σκέψη του Heidegger, το έργο προωθεί τη συμφιλίωση με τη φύση και τη βιώσιμη διαβίωση. Tο ανάγλυφο του Γκολφ θυμίζει κυματισμούς, που αποτυπώνονται στη μορφή του κτιρίου σαν ζωντανή κίνηση. Το φως, οι σκιές και οι εποχικές αλλαγές δημιουργούν συνεχείς εναλλαγές και αλληλεπιδράσεις με τον χώρο. Η σύνθεση δίνει έμφαση στα όρια, στις κινήσεις και στις στάσεις, δημιουργώντας εμπειρίες διαφορετικής έντασης.
Το εσωτερικό ακολουθεί τον διάλογο με το τοπίο, διαμορφώνοντας περιοχές ανοιχτές ή ιδιωτικές, ανάλογα με τη θέα και τη χρήση. Το κτίριο λειτουργεί ως γέφυρα ανάμεσα στον άνθρωπο και τη φύση, εκφράζοντας μια μορφή σε συνεχή ροή. Τα υλικά, μάρμαρο και γυαλί, συνδυάζουν το φυσικό και το τεχνητό. Το φως κυριαρχεί, ενώ τα όρια ανάμεσα σε μέσα και έξω χάνονται. Ο χώρος προσφέρει μια βιωματική εμπειρία που ενώνει το οικείο με το απρόβλεπτο, δημιουργώντας ατμόσφαιρα που μεταβάλλεται ανάλογα με τη στιγμή.
Credit: Charalambos Louizidis, Katerina Glino

Kordas architects, Phlya, Χαλάνδρι
Το κτίριο κατοικιών βρίσκεται στο όμορφο προάστιο του Χαλανδρίου και σε μικρή απόσταση από το κέντρο του. Η ιδιαιτερότητα της περιοχής στην οποία εντάσσεται το κτίριο, είναι η συνύπαρξη του αστικού τοπίου με το φυσικό, λόγω της γειτνίασης του οικοπέδου με την κατάφυτη ρεματιά Χαλανδρίου. Η ανάδειξη του διπλού αυτού χαρακτήρα της περιοχής, αποτέλεσε τον βασικό άξονα αρχιτεκτονικού σχεδιασμού του κτιρίου. Ο στόχος που τέθηκε ήταν η δημιουργία ενός σύγχρονου κτιρίου κατοικιών σε διάδραση με το αστικό περιβάλλον. Το σφυγμό, αλλά και τη ζωντάνια της πόλης. Ταυτόχρονα, η διαφύλαξη της ιδιωτικότητας των ενοίκων και η ανάδειξη της σχέσης με το φυσικό περιβάλλον αποτέλεσαν αδιαπραγμάτευτες συνθήκες.
Μέσω του σχεδιασμού του, το έργο επαναπροσδιορίζει την έννοια της «πολυτελούς» εμπειρίας κατοίκισης σε κτίριο πολλαπλών ιδιοκτησιών. Η επαφή με το φως, πλούσια αλλά και ελεγχόμενη, η επαφή με το φυσικό περιβάλλον, τόσο ως μέρος του τοπίου και της θέας όσο και ως συνθετικό στοιχείο των ίδιων των χώρων του κτιρίου και η δυνατότητα επιλεκτικής συμμετοχής στη ζωή της πόλης ή απομόνωσης από αυτήν, αποτελούν τα κεντρικά στοιχεία της πρότασης που θέτει η αρχιτεκτονική του κτιρίου για μια αναθεωρημένη πρόταση «πολυτέλειας»
Συνολικά, το κτίριο κατοικιών στο Χαλάνδρι σχεδιάστηκε με στόχο να αποτελέσει μια πρότυπη προσέγγιση οικιστικής αρχιτεκτονικής. Αποτελεί ένα παράδειγμα προσαρμοσμένο στις ανάγκες, επιθυμίες αλλά και προκλήσεις της σύγχρονης εποχής. Η αισθητική, ο βιοκλιματικός χαρακτήρας και η προσαρμοστικότητα του κτιρίου στις ανάγκες των κατοίκων του, δημιουργούν συνθήκες άνετης και ποιοτικής καθημερινότητας, ταυτόχρονα με τον σεβασμό στο φυσικό και δομημένο περιβάλλον και τις αρχές της αειφορίας.
Credit: Σωτήρης Κοτσάνης

314 Architecture Studio, H 15 / Cuevas Eternidad, Βούλα
To έργο H15 ή Cuevas Eternidad του 314 Architecture Studio βρίσκεται στη Βούλα, στη διασταύρωση των οδών Ποσειδώνος & Ναυσικάς, σε ένα οικόπεδο 3.150,84 τετραγωνικών μέτρων, με απόσταση 160 μέτρων από τη θάλασσα. Στο Η_15 καταφέρνουν να συνυπάρξουν τρεις πολυκατοικίες σε ένα ενιαίο σύνολο, μέσω γλυπτικών πλακών. Οι τρεις πυρήνες υψώνονται στα 18 μέτρα και φιλοξενούν 20 κατοικίες. Οι όγκοι αυτοί, παρότι ανεξάρτητοι ως προς την προσβασιμότητά τους, συνδέονται και ενοποιούνται με λεπτές μονολιθικές πλάκες. Οι οποίες φέρουν τρύπες και ελαττώσεις μεταξύ των όγκων, δημιουργώντας αίθρια και εσωτερικούς κήπους. Η τριμερής σύνθεση μετατρέπεται σε ενιαίο γλυπτό με τη δημιουργία τοξωτών σχηματισμών. Τα τόξα και οι καμάρες ανατρέπονται και μεταλλάσσονται ως προς την αρχετυπική τους μορφή, χαρίζοντας στη σύνθεση γλυπτικότητα και κίνηση. Οι εξωτερικοί τοίχοι και τα δομικά στοιχεία είναι επενδεδυμένα με καθρέφτες, ώστε να εξαφανίζονται και στη θέση τους να εμφανίζονται οπτικοί πολλαπλασιασμοί της σύνθεσης και της πόλης. Με την εξαφάνιση των δομικών στοιχείων η κατασκευή φαίνεται να αιωρείται, με τις λευκές πλάκες να δημιουργούν πολλαπλές αντανακλάσεις των συντιθέμενων στοιχείων. Το νερό, ειδικότερα, έχει χρησιμοποιηθεί τόσο στις ισόγειες κατοικίες των τριών πολυκατοικιών –σε έναν διάλογο με τους κήπους που αναπτύσσονται– όσο και στις κατοικίες των ανώτερων επιπέδων.
Credits: Spyros Hound

Micromega, συγκρότημα κατοικιών, Βούλα
Το έργο βρίσκεται στη Βούλα, μια περιοχή που συνδυάζει την ηρεμία του προαστίου με τη θάλασσα σε μικρή απόσταση. Το οικόπεδο έχει το προνόμιο να προσφέρει θέα προς τη θάλασσα, κάτι που αποτέλεσε βασικό στοιχείο στον σχεδιασμό. Η αρχιτεκτονική πρόθεση ήταν να δημιουργηθεί ένα κτίριο κομψό και ανάλαφρο, όπου κάθε λεπτομέρεια ενισχύει τη σχέση του εσωτερικού με το εξωτερικό. Οι πλάκες από σκυρόδεμα σχεδιάστηκαν με λεπτές διατομές, ώστε το σύνολο να φαίνεται ελαφρύ και αέρινο. Τα μεγάλα υαλοστάσια, που φτάνουν από το δάπεδο ως την οροφή, επιτρέπουν στο φως να πλημμυρίζει το εσωτερικό και διαλύουν τα όρια ανάμεσα σε μέσα και έξω. Το ύψος των χώρων φτάνει τα τρία μέτρα, προσφέροντας μια αίσθηση άνεσης και ευρυχωρίας. Κάθε διαμέρισμα έχει σχεδιαστεί με ξεχωριστό χαρακτήρα. Τα ισόγεια διαμερίσματα ανοίγουν προς ιδιωτικούς κήπους και διαθέτουν πισίνες, προσφέροντας μια εμπειρία κατοικίας πιο κοντά στη φύση. Ένα από αυτά εκτείνεται σε δύο επίπεδα, με εσωτερικό εξώστη και χώρους διπλού ύψους. Τα διαμερίσματα στους επάνω ορόφους έχουν μεγάλες βεράντες, φως όλη τη μέρα και πλήρη οπτική συνέχεια με το εξωτερικό. Στον τελευταίο όροφο βρίσκεται ένα διαμέρισμα δύο επιπέδων, με αποκλειστική πρόσβαση στο δώμα. Τα κινητά πάνελ από αλουμίνιο στα μπαλκόνια προσφέρουν ιδιωτικότητα και μεταβλητότητα, επιτρέποντας στους κατοίκους να προσαρμόζουν το φως και τη σκιά όπως επιθυμούν. Οι βεράντες φιλοξενούν φυτεύσεις, ενισχύοντας την παρουσία του πράσινου στο σύνολο του κτιρίου. Με τον συνδυασμό των μεγάλων ανοιγμάτων, των εξωτερικών χώρων και των καθαρών γεωμετριών, το έργο αναδεικνύει την αξία της καθημερινής κατοίκησης. Δημιουργεί μια εμπειρία ζωής όπου το φως, ο αέρας και η θέα στη θάλασσα γίνονται αναπόσπαστα στοιχεία της αρχιτεκτονικής.

Πηγή: newmoney.gr